Werk - 038

Elektriciteitscentrale Langerbrugge

Herbestemmingsstudie voor het ketelhuis, de machinehal en de schoorsteen van de voormalige elektriciteitscentrale van Langerbrugge (beschermd monument)

Lees meerLees minder

Waar nu wind is, was vroeger rook. Voor de windmolens was de haven -van Gent- vooral een landschap van schouwen. Tussen water en dorp staat nog steeds een hele hoge schouw -de hoogste- verbonden aan hele grote gebouwen. De magistrale elektriciteitscentrale van Langerbrugge leverde decennia lang stroom aan de Gentse regio en haar haven. Progressief en baanbrekend, op Europese en mondiale schaal, getuigt de complexe site van een geschiedenis aan energieopwekking. Het beschermd monument verloor haar initiële functie al een tiental jaren geleden en werd later gedeeltelijk gerestaureerd en herbestemd; maar het ketelhuis, de machinezaal en de schoorsteen blijven voorlopig lege schillen. Een motor zonder vonk.

Alvorens toekomstbeelden te ontwikkelen worden de gebouwen en omgeving uitvoerig anatomisch gedissecteerd, in ruimte en tijd, in abstract en concreet. Wordt onderzocht: bouwgeschiedenis, erfgoedwaarden, bouwtechnische toestand, architecturale kwaliteiten, landschappelijke kwaliteiten, juridische context, financiële toestand. Een vergaarbak aan informatie.

Drie onderzoekspistes destilleren zichzelf uit het brouwsel. Een verticaal magazijn en verdeelcentrum: een uitgedachte maximalisatie van vloeroppervlakte dat mitigeert met het erfgoed. Een parkeergebouw met KMO-ruimtes erboven: een combinatie van herbestemmingen vullen de grote gebouwen op. Een scheepvaartmuseum: een publieke functie met een complexer en wijder reikend financiëringsmodel dat ook contact met zijn omgeving zoekt. Ze hebben allen hun sterktes en zwaktes, hun kansen en bedreigingen.

Magistraal, imposant en immens. Maar ook aan restauratie toe en omgeven door complexiteiten. Drie mogelijke pistes die pogen te antwoorden, drie vonken voor heropwekking, drie mogelijke toekomstbeelden voor de gebouwen rond de hoogste schoorsteen van Gent.


Werk - 038
038 ECLB SO foto bestaande toestand 8
De hoogste schouw van Gent tekent zich reeds van ver af. Aan de voet van de schouw ligt de machinezaal en het ketelhuis van de voormalige elektriciteitscentrale van Langerbrugge. Twee gigantisch hallen, nu leeg, maar vroeger tot de nok gevuld met technieken om Gent van stroom te voorzien. Het geheel is niet enkel monumentaal door schaal, maar ook door architecturale expressie. Gevels vol detaillering. Raampartijen van tientallen meters hoog laten het daglicht aan alle kanten binnen.
038 ECLB SO foto bestaande toestand 1
038 ECLB SO foto bestaande toestand 5
038 ECLB 20160823 landschap historisch 1950 01
Een dergelijke studie start steeds heel analytisch. Een van de analyses toont hoe een groot deel van het huidig circulatienetwerk al veel eeuwen aanwezig is. Het landschap is dramatisch veranderd, maar veel van de onderliggende structuur zijn nog steeds duidelijk herkenbaar.
038 ECLB 20160823 erfgoedkaart 01
Midden in actief havengebied verwacht je niet meteen recreatieve functies nabij. De centrale ligt echter tegen de grens van Evergem gaan. De gemeente en haven zijn twee sterk verschillende werelden en Langerbrugge ligt net op de grens. Bij analyse blijkt er toch heel wat waardevol erfgoed en waardevol groen in de buurt.
038 ECLB 20160907 analyse benadering 1
Een visuele analyse toont hoe zichtbaar het monument is vanuit verschillende benaderingen. Dit kan later een rol spelen in het onderzoeken van verschillende herbestemmingen. Eén ding komt meteen naar voor, tegen alle verwachtingen in is de centrale pas laat zichtbaar vanuit een langse benadering (de hoofdweg), maar heel zichtbaar dwars vanuit het landschap gekeken. Dit biedt opportuniteiten om de centrale terug te koppelen aan gewenste randzone's.
038 ECLB 20160829 visie 6 01
Als vervolg op analyses komen er ambities naar voor. Ze zijn geen ontwerpen op zich, maar zullen wel later richting geven aan herbestemmingsopties en ontwerpen. Eén van de ambities die we definiëren in het rapport is de wens om Langerbrugge terug in te schakelen in zijn omgeving. Het idee is om gebruik te maken van alle interessante elementen nabij om een wandeling of netwerk te creëren dat voldoende gewicht heeft om een bestemming te worden. Niet alleen zorgt die voor een opwaardering van Langerbrugge zelf, maar het brengt een veel breder verhaal.
038 ECLB SO photoshop 1
Een van de drie herbestemmingsopties die als potentieel heel interessant naar voor kwam is helemaal niet verrassend. Het betreft een overslag of opslag centrum. Deze functie kwam bij verschillende selectiecriteria sterk naar voor gezien de ligging in de haven, de nabijheid van een Seveso-bedrijf, de grote terreinoppervlakte,... Toch kan deze herbestemming ook interessant zijn voor het gebouw zelf. We suggereren om massieve opslagplateau's te realiseren grenzend aan de achterste, minder waardevolle gevels. De geornamenteerde gevels, die ook het meeste schrijnwerk bevatten, blijven gevrijwaard van interventies. Er ontstaat een interessante gebouwhoge vide tussen de buiten- en binnengevel, die een groot deel van de initiële architecturale ervaring bewaard, maar tegelijk herbestemming mogelijk maakt.
038 ECLB SO photoshop 2
Een tweede herbestemming is deze van KMO-centrum, specifiek gericht op ambachten. Er is in Gent sowieso een tekort aan adequate ateliers voor ambachten. Het industriële gebouw, met zijn grote glaspartijen, vrije hoogtes en uitmuntende ligging is hier perfect voor. Er wordt voorgesteld om een ontwerp te voorzien met de introductie van een aantal niveaus, die evenwel nog steeds een hoge vrije hoogte hebben. De plateaus tekenen zich eerder subtiel in de gevel af door de reeds opgedeelde lichtbanden lokaal opaak te maken. Om het gebouw te verduurzamen, zonder de historische gevel te veel te manipuleren wordt een box in box concept voorgesteld. Hierbij fungeert de tussenruimte tussen buiten- en binnengevel, als opslagplaats bij tussenklimaat. In de box is eenvoudige en brede circulatie voorzien en grote ateliers.
038 ECLB SO photoshop 3
Een derde herbestemming onderzoekt de mogelijkheid van een culturele functie, maar één met een lage bezettingsgraad die zo past binnen de fungerende Seveso-wetgeving. We belanden bij een maritiem museum. Het terrein kan worden aangewend als parking dat vergroend overgaat in naastliggend toekomstig Langerbrugge park. De lange hal kan dienst doen als open hal voor het tonen van grote boten. In de toren van het Ketelhuis kan een box-in-box principe de kleinere exporuimtes en ondersteunende functies voorzien.
ECLB rapport 1
ECLB rapport 2

Haalbaarheidsstudies voor herbestemming van erfgoed? Meer graag.

Bekijk zeker ook eens project Vleeshuis Antwerpen, Station Groenendaal, Vliet of Kerken met toekomst Diest