Vliet

Aan de oevers van waterlopen hebben dingen de neiging zich op te stapelen. Zonder menselijke inmenging is dit vaak slib. Met mensen zijn het vaak gebouwen. De waterloop neemt een bocht. Aan de buitenkant van de bocht erodeert de oever steeds verder weg. Aan de binnenkant slibt de oever steeds meer dicht. Mechelen kent zoals vele van onze drassige steden een voorgeschiedenis van grachten en vlieten. De stad was dooraderd van dit blauw netwerk, dat tot allerlei functies diende. De site ‘Brouwerij Sint-Michiel’ getuigd hier nog van: een ongeordende gebouwcluster van pakhuizen uit allerlei bouwfases. De geschiedenis ervan wordt bevestigd in de vaststelling als bouwkundig erfgoed.

Drie van de gebouwen horen samen tot één eigendom. Drie beuken, drie bouwfases, als een trein achter elkaar, van straat tot vliet. De gebouwcluster lijkt een kleinschalige versie van de stedelijke site waarin ze ligt: een pragmatische en vaak opportunistische juxtapositie van functies en ruimtes. Dit heeft zowel kwaliteiten als problemen. De kwaliteiten liggen hem in de grote verscheidenheid van ruimtes en hun schakelingen. Dit heeft potentieel aanleiding tot boeiende herbestemming en flexibele invullingen. De problemen liggen dan ergens anders: de circulatie is warrig en disfunctioneel en door de hoge densiteit bezitten vele ruimtes een eerder lage daglichtkwaliteit. Vele ruimtes zijn momenteel dan ook on- of onderbenut. Jammer, want er is heel wat nodig: een fotostudio, kantoren, woningen.

Voor het project gebruiken we een dubbele benadering: enerzijds zal er een masterplan voor het volledig gebouw worden opgemaakt. Het masterplan wordt vervolgens in fases uitgevoerd. Anderzijds worden reeds twee kleine interventies uitgevoerd. De twee interventies zijn er deels uit noodzaak van hoogdringendheid en deels als logische katalysatoren voor het masterplan. De dubbele benadering laat toe om een hybride houding te ontwikkelen, waarbij er zowel gelijktijdig gebouwd als bestudeerd wordt over een langere periode. Het voordeel hiervan is dat zowel geld, tijd als bewoonbaarheid geschrankt kunnen worden op de site.

Een eerste interventie is een trap. De trap bevindt zich in de oksel tussen enkel niveaus en bouwfases. De probleemmassa wordt weggesneden en leegte komt in de plaats. De trap toont zich als een helix beweging, een cirkel waar je tussentijds uit kan stappen. Net als een vliet, de getijden bewegen, de ruimtes vullend en ledigend. Een tweede interventie herstelt de watergerichte gevel terug in ere. De ongewenste ingrepen die het ritme ontregelen worden gewist. Ramen worden terug uitgediepte, balken terug uitgelijnd. We gaan evenwel niet helemaal terug. Eén gat krijgt zijn raam niet terug. Het wordt een inpandig terras naar het water toe. Een plek waar je kan zitten en staren naar de stroming, naar de dingen die opstapelen. Op de kleien oever. De betegelde trap, gevangen tussen twee spiegels.