Station Groenendaal

Ooit een belangrijke poort voor adellijke en burgerlijke Brusselse families tot het Zoniënwoud, nu al decennia ongewenst in leegstand en verval. Station Groenendaal is dan wel niet groot, maar was vast en zeker luisterrijk. Opgebouwd volgens een modulaire stationstypologie (Groep ‘Namen’) strekt ze zich in verscheidene moten uit, langsheen het spoor: een luxueuze vleugel met gedecoreerde wachtzalen en een heus buffet, een hogere vleugel met de loketten, weegbrug en het huis van de stationschef en een tweede lagere vleugel met vooral utilitaire kamers. Daar waar het exterieur relatief ongehavend de tijd heeft getrotseerd, heeft het interieur sterk geleden onder een brand in de jaren ’90. Sindsdien is dit beschermd monument dichtgetimmerd. Onaanvaardbaar voor de gemeente Hoeilaart, die dan ook een restauratiedossier overhandigde aan de dienst Onroerend Erfgoed. Naar een exacte invulling is het nog even zoeken. In het kader hiervan laat de gemeente een haalbaarheidsstudie uitvoeren voor een bestemming als micro-brouwerij en bier-beleveniscentrum. De haalbaarheidsstudie is afgerond, maar de exacte herbestemming van Station Groenendaal werd nog niet bepaald.

Het programma stelt specifieke eisen, technisch en organisatorisch van aard. Een brouwproces is behoorlijk lineair van nature, een verhaal van graan tot fles, die in dit geval zichtbaar voor de bezoeker dient te zijn. Zoals steeds begint de studie eerst analytisch om daarna iteratief aan het werk te gaan. Zo werd een zonnestudie uitgevoerd om een goede oriëntatie van het terras te kunnen bepalen. Zicht naar het station en zichten vanuit het station werden bekeken. De toegankelijkheid werd in kaart gebracht.

De ontmoeting tussen erfgoed en programma zijn uitdagend, waardoor er eerst heel breed wordt onderzocht hoe de programmadelen zijn kunnen inpassen. De kelder van het gebouw doet wat die al altijd gedaan heeft: een heel aantal ondersteunende functies herbergen. Er wordt onderzocht of het haalbaar is de kelder volumetrisch uit te breiden. Het gelijkvloers herbergt de voornaamste beleveniszone voor bezoekers. Er wordt onderzocht hoe de kamerarchitectuur van het gebouw kan worden ingezet als meerwaarde om een grote verscheidenheid aan plaatsen te creëren. Er wordt een logische restauratietactiek bepaald gebaseerd op de verschillende erfgoedwaarden van elke afzonderlijke ruimte: soms zuivere restauratie, soms eerder prikkelend renovatief. Een terras zou zich als uitbreiding van het langse volume kunnen nestelen aan de westzijde. De zolders en verdiepingen ondersteunen dan weer het beoogde programma in de coulissen.

Schatplichtig aan het gebouw: een stationsgebouw was en is nog steeds een plek waar het technische-industriële (van transport) samenkomt met het cultureel-representatieve (de belevenis en ervaring van de reiziger). Zo ook ontmoet het technische van het brouwproces de belevenis van een bezoeker. Station Groenendaal terug als halte, van doorgangsplek naar verblijfsplek.