Ontwerpproces: we doen het anders

Ons ontwerpproces is empathisch en iteratief. Dit betekent dat we eerst heel breed onderzoeken om dan in gezamenlijke overlegrondes gradueel te vernauwen tot een voorkeursscenario. Dit proces stelt ons in staat om heel onderbouwd en analytisch te ontwerpen. Tegelijk laat het toe om heel empathisch te ontwerpen. Dit ontwerpproces is immers gestoeld op veel communicatie en overleg, waardoor we de projecten werkelijk op maat van de ontwerpvraag en de bouwheer kunnen beantwoorden. Voor de bouwheer kan dit een grote ontzorging en betrokkenheid betekenen door de transparantie van het proces. De inzet van doorgedreven en duidelijke communicatie wordt doorgetrokken naar alle andere actoren in het bouwproces: diensten en stakeholders, studiepartners en uitvoerders.

Budget: we praten evenveel over geld als over plannen en beeldjes

Omdat een groot aandeel van onze activiteiten zich bevindt in de sector van particuliere renovaties, hebben we al ruime ervaring met budgetprojecten en budgetcontrole. Architecturale kwaliteit en strenge budgetten zijn zeker te verenigen. Project ‘Weifelwand’ gebruikt een staal en glaswand die is opgebouwd uit betaalbare standaard L-profielen. Het dak wordt bekleed met OSB en de dakramen krijgen een witte MDF dagkant: eenvoudige en heel betaalbare materialen krijgen door afwerking en compositie een hogere waarde. In project 'Décollage' gebruiken we granitotegels als aanrecht, in plaats van ter plaatse gegoten granito: betaalbaar elegant.

Wij beschouwen vanaf de eerste schetsen het budget als een werkinstrument, net zoals plannen of maquettes dat ook zijn. Dit betekent dat we niet in het wilde weg tekenen en dromen en dan nadien de raming opmaken, bijna als een voldongen feit. De raming maken wij echter steeds parallel op met de plannen. Deze wordt bij elke kleine tussenstap geüpdatet en besproken met de bouwheer en eventuele andere betrokken partijen. Er wordt samen aan de slag gegaan, dingen worden goedkoper geconcipieerd om bijvoorbeeld meer budget naar andere bouwelementen te laten gaan. Varianten, zowel in concept als materialiteit worden samen uitgebreid onderzocht en overwogen. Er worden besparingskolommen of zelfbouwkolommen toegevoegd aan de raming. Verschillende plan-scenarios worden niet over dezelfde kam geschoren, maar krijgen ook elk hun afzonderlijke raming.

Deze manier van werken stelt ons in staat om architecturale kwaliteit te garanderen voor elk budget. Technisch dienen alle aangereikte oplossingen sowieso in orde te zijn. En ruimtelijkheid en esthetiek zijn creatieve begrippen. Het is net in deze creativiteit, gekoppeld aan de geïntegreerde aanpak van het budget, dat we de garantie vinden van kwaliteitsvolle architectuur.

De ramingsprijzen worden gebaseerd op prijzen van gelijkaardige projecten (schaal, concept, locatie,…). Eventueel onbekende prijzen van heel specifieke ontwerpen, worden nog in voorontwerp geraamd samen met kanshebber uitvoerders. De prijzen worden aangevuld met een percentage onzekerheid én met een percentage vermoedelijke inflatie, gebaseerd op de ABEX-index, aangezien er tussen de eerste voorontwerpraming en de laatste aanbestedingsdossierraming een niet te verwaarlozen periode verstreken is...

In het uitvoeringsdossier wordt de budgetcontrole verder aangevuld met het heel precies verduidelijken van ‘inclusiviteiten’: wat wordt in bepaalde prijzen voorzien en wat niet. Dit vermijdt heel wat discussies en onduidelijkheden. Deze inclusiviteiten worden ook uitgebreid besproken in de aanbestedingsfase.

In de werffase worden vorderingsstaten en facturen van de aannemer gecontroleerd. Meer- of minwerken/prijzen worden steeds voor uitvoering gesignaleerd, besproken en afgewogen. Ook in deze fase vindt er open communicatie met alle betrokken partners plaats om eventuele varianten te overwegen, alternatieve details te bekijken. Dit vraagt een zeker engagement van ons en andere partijen. Maar we merken keer op keer dat deze werkwijze vruchten afwerpt.

(On)voorzien: proactief en probleemoplossend benaderen van onzekerheden

Onvoorziene werken of omstandigheden zijn niet volledig uit te sluiten, maar we doen wel ons best. Veelal hangt de kans op het voorkomen van ‘potentiële verrassingen’ ook vast aan de context van het project. Renovaties scoren hoger dan nieuwbouw, stedelijke context meer dan landelijk. Maar dat houdt ons niet tegen en zou u ook niet tegen mogen houden. Onze meerwaarde zetten we net neer in projecten met een hogere complexiteit.

Voorkomen is beter dan genezen, zo ook in het bouwgebeuren. Nog voor de werf start, tijdens het uitwerken van het dossier, proberen we op een aantal manieren te anticiperen op mogelijke verrassingen. We kijken archiefplannen in als deze er zijn. We voeren sonderingen uit op plaatsen waar we mogelijks iets vreemd verwachten. We leren uit onze vergaande ervaringen met gelijkaardige panden of bouwtechnieken. Bovendien gaat onze raming steeds uit van een ‘veilige aanname’ in plaats van een ‘utopisch ideaal’. Als het om je geld gaat is realisme belangrijker dan luchtkastelen. Helemaal op het einde van de raming voegen we nog een portefeuille ‘onvoorziene werken’ toe: een gereserveerd bedrag om een financiële buffer in te bouwen voor mochten er toch nog zaken voorkomen.

Mochten er desondanks het proactief benaderen van het project toch onvoorziene zaken voorvallen, dan is samenwerken van cruciaal belang. Hierbij dragen we het constructief en probleemoplossend gesprek hoog in het vaandel. Samen met alle actoren worden de verschillende oplossingen bepaald én worden de voor- en nadelen in kaart gebracht. Soms dient er opzoekwerk of tekenwerk te gebeuren om zeker te zijn van de kwaliteit van de voorstellen. Soms dienen er alternatieve prijzen te worden opgevraagd. Het is pas als alles gewikt en gewogen is dat er een bestudeerde beslissing wordt genomen die door iedereen wordt gedragen. Net zoals in het voortraject van jouw project, gaan we bij werfwijzigingen niet over één nacht ijs. De oplossing verdedigt de belangen van jou als opdrachtgever en bewaart de kwaliteit van jouw project.

Bureausamenstelling: wie zal er voor je zorgen

Onze activiteiten als kantoor zijn divers, maar onze mensen op zich zijn gespecialiseerd. Om een dergelijk divers portfolio toch vakkundig aan te kunnen, hebben we drie cellen ontwikkeld. Een eerste cel is deze van de kleine projecten. Het betreft alle opdrachten met een complexiteit of schaal van een eengezinswoning. Concreet hebben we heel wat (voornamelijk particuliere) renovaties en hernieuwbouwprojecten in ons portfolio. In deze cel worden ook de kunstinterventies en designprojecten uitgewerkt. Het team dat voltijds aan de slag is in deze cel heeft ondertussen een specifieke expertise opgebouwd om projecten van een dergelijke schaal tot een goed einde te brengen. De tweede cel is deze van de grote projecten. Het betreft opdrachten met een complexiteit die deze van een eengezinswoning overstijgt. Concreet hebben we heel wat haalbaarheidsstudies, herbestemmingsstudies en masterplans in deze cel. De architectuurprojecten zijn hier ook van een grotere schaal, zoals ondermeer een meergezinswoning en een apart-hotel. Ook dit team heeft specifieke expertises opgebouwd. De derde cel legt zich toe op de restauratie van kleinschalig erfgoed, het liefst in stedelijke context. Over deze specifieke cel vind je meer info onder de pagina Redres". De opdeling in cellen laat toe om tegelijk te specialiseren als persoon en te verbreden als bedrijf.

Elk project krijgt een toegewezen medewerker, die ook als ‘single point of contact’ fungeert, een toegewezen projectarchitect (ervaren begeleider) en een bestuurder (fly-over kwaliteitscontrole). De structuur is tegelijk horizontaal en verticaal, in die zin dat er natuurlijk verschillen zijn in verantwoordelijkheden en ervaringsniveaus, maar dat er tegelijk een open platform ontstaat waar iedereen mee vorm geeft aan het project. Op deze manier zetten we de juiste verantwoordelijkheden in op de juiste plek, maar ontstaat er ook een grote betrokkenheid van alle leden van het team.

Duurzaamheid: verder dan cijfers

Duurzaamheid is meer dan cijfers alleen. Bij duurzaamheid wordt al snel vooral aan energiehuishouding gedacht. We denken meteen aan de vrij nauwe interpretatie van het woord duurzaamheid: de EPB-wetgeving die ons terecht vraagt BEN en passiefgebouwen te ontwerpen. Uiteraard is dit een bijzonder belangrijk deelaspect van het bouwproces waar de nodige aandacht aan besteed dient te worden.

Duurzaamheid betekent voor Marge echter meer; het bewust nadenken over de lange termijn, op doordachte wijze. In het bouwproces dient daarom naast het energie-aspect ook nagedacht te worden over de milieu-impact van de gemaakte keuzes, over het verder bouwen op een bestaand (cultureel) verleden, over circulariteit en herbruikbaarheid van materialen en gebouwen, maar ook over de toekomst van het wonen zelf.

Daarom streven wij ernaar om in onze ontwerpen vooral geïntegreerd te werk te gaan. Al deze factoren worden reeds in het vroegste stadium afgetoetst ten opzichte van elkaar. Aan de hand van haalbaarheidsstudies worden de voor- en nadelen van uiteenlopende scenario's voor eenzelfde ontwerpvraag onderzocht. De technische partners (EPB-adviseur, …) worden reeds van in het begin in het ontwerpproces betrokken om zo het ontwerp op een intelligente manier af te stemmen op een efficiënte energiehuishouding. Er wordt in dit kader steeds gestreefd naar de hoogste score binnen de grenzen van de (financiële) mogelijkheden.
Op het punt van materiaalgebruik gaan we in onze ontwerpen bewust op zoek naar materialen met een lage impact/ecologische voetafdruk en hergebruik van materialen. Duurzaam hoeft niet duur te zijn.

Ten slotte onderzoeken we in ons reeds diverse portfolio de mogelijkheden van intelligente woonvormen. In de toekomst wordt wonen in stedelijke omgevingen immers vermoedelijk steeds meer compact wonen waarbij het leven zich zal afspelen in nieuwe woonformules die het klassieke patroon doorbreken. We denken daarbij aan zorgwoningen, kangoeroewoningen, co-housing maar ook flexibele woningen (nieuwe samengestelde gezinnen met fluctuerende bezetting), slimme woningen (verticaal wonen in een smalle en hoge woning op een miniscuul perceel), faseerbare woningen (transformatie toelaten voor levenslang wonen), enzoverder.

Wij zijn ervan overtuigd dat duurzaamheid betekent dat we bouwen voor vele levens. Dit betekent dat het gebouw zich als verzameling van materialen zo moet gedragen dat de levensduur lang en zuinig is, en wanneer het moment er komt, de materialen maximaal toelaten zich terug in de grondstoffenstroom te voegen. Ook betekent dit conceptueel bouwen voor meerdere levens. Monumenten van honderden jaren oud laten zich nog steeds, soms met kleine interventies, mooi herbestemmen, terwijl vele gebouwen uit de late 20e eeuw reeds tegen de vlakte gaan. We zijn ervan overtuigd dat gebouwen niet alleen op maat van hun huidige gebruikers moeten worden ontworpen, maar dat ze het ook moeten toelaten om blijvend gebruikt te worden, door gebruikers die we nu nog niet kennen, voor gebruiken die we nu nog niet kennen. De wereld verandert heel snel, ons patrimonium moet hiermee kunnen omgaan. Duurzaamheid in materiaal en plan dus, om de tijd het hoofd te bieden.

Erelonen: een goede architect verdient zichzelf terug

Het afstemmen van ambities en verwachtingen is belangrijk. De kwaliteitsverschillen tussen ogenschijnlijk gelijkaardige producten of diensten kan wel eens sterk verschillen. Vaak kan je daar ook een prijsverschil opmerken. Dit is normaal, voor eenzelfde ding zijn de ambities en verwachtingen tussen verschillende mensen ook gewoon verschillend. Dus het aanbod is divers.

Wij hebben ervoor gekozen om geen ‘bodem’ aan te bieden. Wij zijn geïnteresseerd in uw verhaal en om dit kwaliteitsvol te vertalen van begin tot einde. Wij gaan daarin een stuk verder dan andere architecten. Ons iteratief proces vraagt wat meer inspanning, maar levert alleen maar op als het een dergelijk belangrijk thema als je project aanbelangt. We werken onze dossiers heel ver uit om zoveel mogelijk verrassingen te vermijden. Ook voor (heel) kleine projecten. We staan er op de werf, geen twee keer, maar zoveel als nodig. Je moet geen dromen tekenen om dan af te haken wanneer ze gebouwd worden. Vaak leiden goedkope ‘vage’ dossiers tot zoveel meerkosten, dat het voordeel van het lager ereloon alweer uitgewist is. We gaan er volop voor. We zijn dus op zoek naar bouwheren die hier de meerwaarde van inzien. Bouwheren met dezelfde ambities en verwachting van kwaliteit, zorg en opvolging. Voor elk wat wils. Wij mikken hoog.

Dat betekent ook dat we niet de goedkoopste op de markt zijn. We zijn ook niet de duurste. De erelonen zijn bepaald door jaren van nacalculatie en staan dus (zelfs wetenschappelijk) in verhouding met ons bloed, zweet en tranen in jouw project. Denk even aan waspoeder. Als je zelf bij waspoeder - een item in je huis- al even stilstaat bij kwaliteit versus prijs; sta dan ook even stil als het over je huis of ander project gaat. Of dit nu een tafel, renovatie, nieuwbouw, investeringsproject of masterplan is: wat voor impact heeft dit wel niet op je?

We zeggen niet dat je voor ons moet kiezen ondanks dat we geen bodemprijzen hebben. We zeggen dat je voor ons moet kiezen als je dezelfde verwachtingen en ambities hebt als ons over je project. Als je ook hoog wil mikken. En ook hoog wil landen.

Biotoop: een breed aanbod van diepe focus

Marge vormt een biotoop voor verschillende ontwerporganismes. Een netwerk van onderling verbonden maar ook autonome activiteiten, interesses en doelen. Samen vormen ze een holistisch geheel door interactie aan te gaan waar dat voordelen oplevert. Maar ze bewandelen ook deels hun eigen pad. Momenteel bestaat de biotoop uit drie organismen:

Marge: ontwerpbureau voor architectuur, design, masterplan en interventie

Hatch: coworking voor opkomend architecturaal talent

Redres: restauratie van fijnschalig erfgoed